AB Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen. © EPA-EFE
BY Mehmet Cömert / BRÜKSEL
Avrupa Birliği, son yılların en sarsıcı küresel ekonomik krizlerinden birinin merkezinde yer alıyor. ABD ile Çin arasında derinleşen ticaret savaşı, Brüksel’i yalnızca ekonomik değil, jeopolitik anlamda da tarihi bir eşikte bırakıyor. Avrupa Komisyonu’nun stratejik sessizliği, arka arkaya gelen dikkat çekici diplomatik manevralar ve finansal piyasalardaki sert dalgalanmalar, artık Avrupa’nın yalnızca seyirci değil, aktif bir oyuncu olmak zorunda olduğunu ortaya koyuyor.
AB Misillemeleri Askıya Aldı: Sessiz Diplomasi mi, Geri Adım mı?
Avrupa Komisyonu, ABD’ye yönelik planladığı ticaret misillemelerini sürpriz bir kararla 90 günlüğüne askıya aldı. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, “müzakerelere şans tanımak istiyoruz” diyerek, hem Washington’a hem de AB içindeki kararsız üye devletlere açık bir mesaj gönderdi. Misilleme listesi dikkat çekiciydi: soya fasulyesi, plastik ürünler ve badem gibi yüksek sembolik değere sahip ürünler.
Ancak bu adım bir zayıflık değil, çok yönlü bir stratejinin parçasıydı. Brüksel, ABD’ye doğrudan karşılık vermek yerine zaman kazanmaya, iç birliği korumaya ve küresel pozisyonunu yeniden inşa etmeye çalışıyor.
Von der Leyen’in Sinyalleri: “Vergiler Yalnızca Zarar Verir”
AB Komisyon Başkanı Von der Leyen, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, gümrük vergilerinin yalnızca işletmelere ve tüketicilere zarar verdiğini ifade etti. “Ticaret ve tedarik zincirlerinin işleyebilmesi için açık ve öngörülebilir koşullar şarttır” diyen Komisyon Başkanı, ABD’ye yönelik “zero-for-zero” yaklaşımını da gündeme taşıdı: karşılıklı tüm gümrük tarifelerinin tamamen kaldırılması.
Bu öneri, yalnızca geçici bir ateşkes değil, Avrupa’nın uzun vadeli vizyonunu yansıtan yapısal bir teklif niteliği taşıyor.
Piyasaların Tepkisi: Güvenli Liman Arayışı
Finansal piyasalar, bu yumuşama sinyallerine şiddetli bir pozitif tepki verdi. Avrupa’nın en geniş borsa endekslerinden Euro Stoxx 600, %7,3’lük bir sıçramayla son beş yılın en yüksek günlük artışına imza attı. Alman DAX endeksi %7,8, Fransız CAC40 ise %6,4 oranında yükseldi.
Ancak uzmanlar uyarıyor: bu yükseliş kalıcı değil. %125’lik ABD tarifeleri hâlâ Çin’i hedef alıyor, küresel ticaret hacmi düşüyor, yatırımcılar temkinli. “Piyasalar yeni bir denge arıyor ama bu kolay değil” diyor fon yöneticileri.
Enerji Diplomasisi: ABD Gazı, Avrupa ve İkilemler
Ticaret dengesini sağlamak isteyen Trump yönetimi, Avrupa’ya 350 milyar dolarlık Amerikan LNG’si satmayı önerdi. AB Enerji Komiseri Dan Jørgensen ise bu teklifin ancak “enerji dönüşümünü baltalamayacak” şekilde değerlendirilebileceğini söyledi. “Yüksek enerji fiyatları sürdürülemez. 2022’den beri Rus gazına, Ukrayna’ya yaptığımız yardımdan daha fazla harcadık,” sözleri, Avrupa’nın enerji bağımlılığı konusundaki kırılganlığını ortaya koyuyor.
Brüksel, bir yandan ABD ile enerji işbirliği ararken, diğer yandan yeşil dönüşüm hedeflerini terk etmemeye çalışıyor. Bu denge politikası, Avrupa’nın önümüzdeki on yılını belirleyecek temel eksenlerden biri olabilir.
Çin: Sessiz Değil, Kararlı
Bu denklemdeki en sert tavrı ise Çin aldı. Ticaret Bakanlığı sözcüsü, ABD’nin yeni gümrük tarifeleri karşısında “eğer bu bir savaşsa, Çin sonuna kadar savaşacaktır” diyerek gerilimi açıkça tırmandırdı.
Aynı zamanda, Çin’in diyaloga açık olduğunu fakat bunun yalnızca karşılıklı saygıya dayalı bir zeminde mümkün olacağını belirtti.
Bu tutum, AB için iki yönlü bir baskı anlamına geliyor: ABD ile stratejik yakınlaşma arzusu ve Çin’e olan ekonomik bağımlılık arasında kalmak. Avrupa’nın yeni dönemde denge arayışı, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda diplomatik bir maharet meselesi hâline gelmiş durumda.
Sonuç: Yeni Bir Avrupa Mümkün mü?
Avrupa Birliği, ticaret savaşlarının kıskacında ne tamamen tarafsız kalabilir ne de yalnızca bir tarafın yanında durabilir. ABD, Çin ve enerji politikaları arasında sıkışan Brüksel’in önünde zor ama yapıcı bir yol var. Gümrük tarifelerinden yeşil enerjiye, finansal istikrardan diplomatik pozisyona kadar birçok alanda Avrupa’nın kendi oyun planını yeniden yazması gerekiyor.
Von der Leyen’in önerdiği “zero-for-zero” yaklaşımı belki de yeni bir paradigmanın kapısını aralıyor: daha şeffaf, daha dayanıklı ve daha stratejik bir Avrupa. Ancak bu yalnızca politikalarla değil, aynı zamanda cesur kararlarla mümkün olacak.
