Avrupa Komisyonu, 2024 İklim Eylemi İlerleme Raporu’nu yayımlayarak, AB’deki net sera gazı emisyonlarının 2023 yılı itibariyle bir önceki yıla kıyasla %8,3 oranında düştüğünü duyurdu. Bu, 2020 yılı hariç, on yıllardır görülen en büyük yıllık düşüş olarak kaydedildi; 2020’de ise COVID-19 pandemisinin etkisiyle emisyonlar %9,8 azalmıştı.
Raporda özetle sunlar yazmaktadır:
2023 itibariyle, AB’nin net sera gazı emisyonları, 1990 seviyelerinin %37 altına gerilerken, aynı dönemde Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) %68 oranında büyüdü. Bu veriler, ekonomik büyüme ile emisyonlar arasındaki ayrışmanın sürdüğünü ve AB’nin daha yeşil bir ekonomiye doğru ilerlediğini gösteriyor. Başka bir deyişle, bu süreçte AB’nin daha fazla enerji üretip tüketecek kadar büyürken çevreye daha az zarar verdiği ve karbon salınımını sınırladığı ifade etmektedir. Bu durum, ekonominin çevresel sürdürülebilirlik ile uyumlu bir şekilde büyüdüğünü ve “yeşil dönüşüm” yolunda ilerlediğini gösteriyor.
Raporda Avrupa Birliği, 2030 yılına kadar emisyonları en az %55 oranında azaltma taahhüdünü yerine getirme yolunda önemli adımlar atmaya devam ediyor. Bu rapor, AB’nin iklim hedeflerine ulaşma yolunda kaydedilen ilerlemeyi ve sürdürülebilir enerji geçişine olan kararlılığını belirtmektedir.
AB ETS (Emisyon Ticareti Sistemi) kapsamında, yenilenebilir enerji kaynaklarının artan payı ve kömürden daha temiz enerji kaynaklarına geçiş, elektrik üretimi ve ısınma sektöründeki emisyonları önemli ölçüde düşürdü. 2022 yılına kıyasla bu sektördeki emisyonlar %24 oranında azaldı. Özellikle rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir kaynakların daha fazla kullanılmaya başlanması, fosil yakıtların yerini alarak bu azalmada büyük rol oynadı.
Buna karşılık, havacılık sektörü, COVID sonrası toparlanma ile birlikte artan uçuş talebiyle birlikte emisyonlarını %9,5 oranında artırdı. Bu artış, havacılığı pandemiden sonraki dönemdeki hızla büyüyen faaliyetleriyle paralel olarak devam ediyor.
AB ETS, 2023 yılında iklim eylemi yatırımlarından 43,6 milyar Euro gelir elde etti. Bu gelirden 7,4 milyar Euro, Yenilik Fonu ve Modernizasyon Fonu’na tahsis edilirken; geri kalan miktar ise doğrudan üye devletlere aktarılacak.
Konut, tarım, ulaşım, küçük sanayi ve atık emisyonları 2023 yılında yaklaşık %2 oranında azaldı. Bu düşüş, özellikle inşaat sektöründeki azalmadan kaynaklanıyor ve yaklaşık %5,5 olarak gerçekleşti.
Tarımdan kaynaklanan emisyonlar %2 oranında azalırken, ulaşımdan kaynaklanan emisyonlar ise %1’den daha az bir düşüş gösterdi.
Raporda AB’nin doğal karbon yutucuları, 2023’te %8,5 oranında artış göstererek, arazi kullanımı, arazi kullanımı değişikliği ve ormancılık (AKAKDO) sektöründe son on yıldaki düşüş trendini tersine çevirdi. Doğal karbon yutucuları, ormanlar ve topraklar gibi sistemler aracılığıyla atmosferdeki karbonu emip depolayarak iklim değişikliğiyle mücadelede önemli bir rol oynuyor. Ancak, 2030 yılına kadar belirlenen hedeflere ulaşabilmek için daha fazla çaba harcanması gerektiği belirtiliyor.
Bu rapor, AB’nin emisyon azaltımındaki ilerlemesine dair umut verici gelişmeler sunarken, aynı zamanda geçen yıl daha fazla felaketin yaşandığını ve iklim değişikliği nedeniyle hayatların ve geçim kaynaklarının kaybolduğunu belirtmektedir. Küresel emisyonlar henüz zirveye ulaşmamış olsa da, bu durum bile iklim krizinin ne kadar ciddi bir tehdit oluşturduğunu gözler önüne sermektedir.
Komisyon, iklim hedeflerine ulaşabilmek için daha fazla önlem almak zorunda olunacagını, 2030 yılı için belirlediği hedeflere ulaşmak, ardından 2040 ve 2050’deki net sıfır hedeflerine adım adım ulaşabilmek için doğru bir yol haritası izlemesi gerektigini belirtiyor. Ayrıca, AB raporu, uluslararası ortaklarının da bu mücadeleye katkı sağlaması için önümüzdeki COP29 (Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nın 29. Toplantısı) gibi küresel zirvelerde aktif rol oynamasını ve dünya çapında bir iş birliğinin teşvik edilmesi gerekliligini de belirtiyor.
Raporun devamında ise komisyon şunları vurgulamaktadır:
Üye Devletler, iklim değişikliğine uyum sağlama ve dayanıklılık oluşturma konusunda ilerleme kaydetse de, bu alandaki eylemlerin hızlandırılması hayati önem taşımaktadir. 2023 yılında Avrupa, şimdiye kadar kaydedilen en büyük orman yangınlarıyla karşılaştı. Aynı yıl, tarihteki en yağışlı yıllardan biri yaşandı, denizlerde sıcak hava dalgaları meydana geldi, yaygın su baskınları görüldü ve sıcaklıklar sürekli olarak arttı.
Avrupa Komisyonu’nun İklim Riski Yönetimine ilişkin yayımladığı tebliğ ve Avrupa İklim Riski Değerlendirmesi, iklim değişikliğine maruz kalmanın ciddiyetini vurgulamaktadır.
Bu durum, iklim politikalarının belirlenmesinde ve tüm sektörlerdeki stratejilerin şekillendirilmesinde, hükümetlerin tüm düzeyleri tarafından dikkate alınması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Geçtiğimiz yıl AB, uluslararası ortaklarıyla birlikte, özellikle Dubai’daki COP28’de iklim eylemini güçlendirmek için önemli çabalar gösterdi.
COP28, küresel iklim değişikliğiyle mücadele için önemli kararların alındığı bir zirve oldu. Bu zirvede, fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçişin hızlandırılması ve enerji verimliliğinin artırılması gerektiği vurgulandı. Özellikle, 2030 yılına kadar küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin üç katına çıkarılması hedeflendi. Ayrıca, enerji verimliliği iyileştirmelerinin yıllık oranının iki katına çıkarılması planlandı.
Taraflar, 2030’a kadar iklim hedeflerine ulaşmak için daha hızlı eylemde bulunma kararı aldılar ve ülkeler arası işbirliğinin güçlendirilmesi gerektiğini belirttiler. Bu süreç, iklim taahhütlerinin yerine getirilmesi için küresel bir koordinasyonun artırılmasına olanak sağlayacak. COP28, Paris Anlaşması çerçevesinde, ülkelerin iklim taahhütlerine ne kadar sadık kaldıklarını ve hangi alanlarda daha fazla çaba göstermeleri gerektiğini değerlendiren ilk küresel stok sayımını tamamladı; yani, küresel iklim hedeflerine ulaşma yolunda ne durumda oldukları gözden geçirildi.
Yine komisyonun bu raporuna göre, Avrupa Birliği (AB), üye devletler ve finansal kurumlar, küresel kamu iklim finansmanının yaklaşık üçte birini sağlamakta ve bu alandaki en büyük kalkınma yardımı ve iklim finansmanı sağlayıcısı olma konumlarını sürdürmektedir.
İklim Eylemi İlerleme Raporu, yıllık Enerji Birliği Durumu Raporu’nu tamamlayan bir belgedir ve AB’nin emisyon azaltma hedeflerine ulaşma yolundaki ilerlemeyi özetler. Raporda, iklim değişikliğiyle mücadelede elde edilen önemli başarılar ve son gelişmelerin yanı sıra, her üye devletin geçmiş ve öngörülen emisyonları, AB politikaları, iklim finansmanı ve adaptasyon stratejilerine dair detaylı bilgilere yer verilmektedir.
