Türkiye’de çıkan orman yangınları
BY Mehmet Cömert / BRÜKSEL
FireSat projesi, orman yangınlarını tespit etmek için yapay zekâ destekli uyduları devreye sokuyor.
Mart ayında Hollanda genelinde seksenden fazla doğa yangını rapor edildi. Weert’te 20 bin metrekarelik alan alevlere teslim oldu. Aynı hafta sonunda Sallandse Heuvelrug’da ve Zeeland’da da yangınlar yaşandı. Bu yangınların neredeyse tamamı doğrudan veya dolaylı olarak insan kaynaklıydı.
Artan sıcaklıklar, uzun süren kuraklık ve rüzgârın etkisiyle birlikte, doğa artık her kıvılcımda yanmaya hazır hale geliyor. Uzmanlara göre bu durumun temelinde iklim değişikliğinin etkileri yatıyor.
Hollanda gibi küçük ve nüfus yoğunluğu yüksek ülkelerde yangınlar hızlı şekilde fark edilip kontrol altına alınabiliyor. Ancak Amerika Birleşik Devletleri gibi geniş ormanlara sahip ülkelerde, yangın fark edildiğinde genellikle çoktan büyümüş oluyor. Ocak ayında Los Angeles çevresindeki orman yangınlarının yol açtığı zarar 250 milyar doları buldu. Böyle bir tehditle baş etmek, yalnızca karadan müdahaleyle mümkün değil. Çözüm artık gökyüzüne taşınmış durumda.
Kaliforniya’daki orman yangınları.
Google’ın liderliğinde başlatılan Earth Fire Alliance adlı girişim, bu doğrultuda FireSat adını taşıyan bir uydu projesi üzerinde çalışıyor. 2030 yılına kadar yörüngeye yerleştirilmesi planlanan elli uydu, orman yangınlarını henüz başlangıç aşamasındayken tespit edebilecek yeteneklere sahip olacak.
Bu uydular, sıradan görüntüleme araçları değil. Her biri gelişmiş kızılötesi kameralar ve yapay zekâ destekli analiz sistemleriyle donatılmış durumda. Uydu, belirli bir bölgeden aldığı görüntüyü daha önce kaydedilmiş bin farklı görüntüyle karşılaştırıyor. Görüntüde anormallik tespit edildiğinde sistem anında alarm veriyor. Duman, ısı değişikliği ya da kıvılcım gibi erken işaretler fark edildiği anda, yer ekiplerine bilgi iletiliyor. Bu da müdahale sürecini önemli ölçüde hızlandırıyor.
FireSat yalnızca tespit değil, tahmin işlevi de görüyor. Algoritmalar, yangının yayılma yönünü ve hızını analiz ederek itfaiye ekiplerine stratejik avantaj sağlıyor. Bu sistemin tam anlamıyla devreye girmesiyle birlikte, yalnızca gelişmiş ülkelerde değil, dünyanın en uzak ve en savunmasız bölgelerinde bile ormanlar daha etkin şekilde korunabilecek.
Bu büyük küresel dönüşüme Hollanda da kendi teknolojik katkısıyla eşlik ediyor. Amsterdam merkezli bir teknoloji girişimi, orman yangınlarını önceden engellemeye yönelik geliştirdiği yapay zekâ tabanlı sistemle dikkat çekiyor. Şirket, uydular üzerinden elektrik hatlarına yakın bölgelerdeki bitki örtüsünü analiz eden bir yazılım geliştirmiş durumda. Çünkü hasta, yaşlı ya da devrilme riski taşıyan ağaçlar, elektrik hatlarına temas ettiğinde yangına yol açabilecek kıvılcımlar çıkarabiliyor. Girişimin yazılımı, bu ağaçların yerini, türünü, yüksekliğini ve sağlık durumunu analiz ederek enerji şirketlerini uyarıyor. Riskli bölgeler önceden tespit ediliyor, bakım ekipleri tehlike büyümeden müdahale edebiliyor. Böylece bir yangının hiç başlamadan engellenmesi mümkün hale geliyor.
Amsterdam merkezli teknoloji girişimi, uydudan alınan verilerle riskli ağaçları tespit ediyor.
Bugün orman yangınlarıyla mücadele yalnızca yerde değil, gökyüzünde de veriliyor. Uydular, algoritmalar ve yerel teknolojiler, doğayla insan arasındaki dengeyi yeniden kurmaya aday. Doğru zamanda alınan veriler, doğru kararlarla birleştiğinde, milyonlarca hektar orman yok olmaktan kurtulabilir. Yapay zekâ ve uzay teknolojisi, alevlere karşı en güçlü savunma hattı olma yolunda ilerliyor.
